بقعه رودبند؛ شکوه کرامت و تاریخ بر فراز رود دز

پلا بچیلون

پلا بچیلون دزفول، بنایی قاجاری است که با توجه به اختلاف سطح محله های لوریان و مقدمیان با رودخانه جهت سهولت دسترسی اهالی به ساحل احداث شده و همچنان نیز مورد استفاده قرار میگیرد. این پله های تاریخی در بهمن سال 88 با شماره 29178 در زمره آثار ملی میراث فرهنگی به ثبت رسید. پلا بچیلون دزفول در خیابان کرانه واقع شده و از نظر موقعیت جغرافیایی در نزدیکی مراکز مهمی مانند خانه تیزنو و بازار کهنه و همچنین رستوران ساحلی سنتی بمب ویچ، خانه تاریخی صنیعی، زیارتگاه سید محمد موسی الکاظم و مسجد مقداد قرار گرفته است. میتوان پلا بچیلون را دروازه غربی ورود به مجموعه ابنیه تاریخی محله لوریان نامید.

با احیای بنای تاریخی پلا بچیلون دزفول، مسیر دسترسی به این سایت باارزش و تاریخی و همچنین ورود به یکی از مهمترین مسیرهای گردشگری بافت کهن دزفول شامل گذرهای مهراس، سیوند، هفت پر، صوبیون و سراب تسهیل می یابد. مجموعه تاریخی پلا بچیلون دزفول یکی از آثار شاخص و قدیمی این شهر بوده که ارتفاعات شهر را به رودخانه دز وصل می کند. در پی بارندگی های دی 1401 خانه تاریخی مجبول در شهرستان دزفول به علت قدمت ساخت و سست بودن سازه دچار فرسایش شده و بطور کامل فروریخت. ریزش کامل این سازه، مسیر پلا بچیلون را مسدود و مشکلاتی را برای اهالی ایجاد کرد.

 

 

گذر معزی دزفول

آسیاب های پل ساسانی دزفول

 

 

آسیاب‌های آبی دزفول یکی از آثار ارزشمند تاریخی شهرستان دزفول به‌شمار می‌روند و به شماره ۳۹۸۴ در ردیف آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است. این آسیاب‌‌های آبی دارای مالکیت خصوصی بوده که به آسیابان به اصطلاح محلی لُوینه می‌گفتند. تعداد آسیاب‌ها در دوره‌ صفویه حدود ۵۰ تا ۶۰ عدد بود که بخشی از آن‌ها در اثر سیلاب‌های فصلی تخریب شدند. آسیاب‌های آبی دزفول در بخش‌های مختلف رودخانه دز قرار دارند. بخشی از آن‌ها به فاصله حدود ۸۰۰ متر از سد تنظیمی دزفول و در جنوب تفریحگاه ساحلی دز، بخشی در زیر پل جدید (دوم) دزفول و بخشی دیگر نیز در کنار پل قدیم این شهرستان ساخته شده‌اند.

پیشینه تاریخی آسیابهای آبی دزفول در ارتباط با پل قدیم دزفول بوده که به دوره ساسانیان باز می گردد اما عمده آثار موجود از آسیاب‌ها که در سه بخش از رودخانه موجود است به دوره تاریخی صفویه و قاجاریه باز می گردد.این سازه‌ها از مصالحی چون قلوه سنگ رودخانه ایی، آجر و با ملات ساروج ساخته شده‌اند.شکل معماری آسیاب‌ها برگرفته از سبک معماری بومی شهرستان دزفول بوده و به صورت یک مجموعه به هم پیوسته ساخته شده و به هم مربط هستند.

 

 

خانه تیزنو

در بافت قدیمی دزفول که گام بردارید، با گذشتن از کوچه‌ها و ساباط‌ها، در تاریخ گم می‌شوید. بازار قدیم، حمام‌ها، گذرها، مسجد‌ها، خانه‌ها و کوچه‌های قدیمی، سبک معماری شهر را به نمایش می‌گذراند. این بناها از آجر ساخته‌ شده‌اند و به همین دلیل دزفول، شهری آجری نامیده می‌شود.

بیشتر از صد خانه‌ قدیمی با معماری ناب در دزفول وجود دارد که بعضی از آن‌ها ثبت ملی شده‌اند. یکی از خانه‌های تماشایی و جاهای دیدنی دزفول، خانه‌ تیزنو است. با قدمتی که به دوره صفویان بازمی‌گردد، در بنای این خانه می‌توان نشانه‌هایی از دوران‌های قاجار و پهلوی را نیز مشاهده کرد. اکنون خانه تیزنو در اختیار اداره میراث فرهنگی دزفول قرار گرفته است و امکان بازدید از آن برای عموم وجود دارد

 

آسمان دزفول

مقبره شاه رکن الدین

بقعه شاه رکن‌الدین در مرکز شهر دزفول و در نزدیکی خیابان طالقانی فعلی در دل بافت قدیم این شهر واقع شده است. سید علی فرزند بهاالدین معروف به بابا رکن‌الدین ولی (شاه رکن‌الدین) عارف و زاهد قرن هشتم هجری است. بقعه شاه رکن الدین دارای گنبدی آبی است که به شکل زیبایی به کاشی کاری مزین شده است. دو گلدسته‌ی آجری، با کاشی‌کاری زیبایی در جلوی درب ورودی قرار دارد. ایوان ورودی در ضلع شمالی بنا دیده می‌شود و ساختمان دارای طاق‌های مقعر و متعددی است. بقعه شاه رکن الدین در مرکز محله‌ای به همین نام واقع است و یکی از محلاتی است که عناصر کامل یک مرکز محله را دارا است. یک مسجد و یک حمام قدیمی بسیار زیبا در کنار این بقعه دیده می‌شود و یک مدرسه علمیه قدیمی در مجاورت این بقعه به چشم می‌خورد که با یک راهروی مزین به کاشی‌کاری به بقعه متصل می‌شود. فضای سبز و زیبای این بقعه آن را به نگین سبز بافت قدیم دزفول مشهور کرده است. این بقعه زیبا و ارزشمند به شماره ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

گذر معزی

بافت تاریخی دزفول سرشار از دیدنی هاست. گذر تاریخی معزی در وسط بافت تاریخی و کنار خیابان شریعتی و پل جدید این شهر یکی از گذرهایی است که در سال های اخیر احیا شده .این فضای زیبای،از ترکیب آجر و درختان سبز کنار (سدر) ایجاد شده حس دلنشینی را برای عابران فراهم می آورد. وجود رواق ها، ساباط گوشه دزفولی ، بقعه آیت الله معزی ، کف پوش زیبای سنتی ،خانه تاریخی شایگان و منظره ی رود دز و پارک های ساحلی، این گذر محله ی قلعه را، به یکی از زیباترین قسمت های بافت تاریخی دزفول مبدل ساخته است. بافت تاریخی دزفول یکی از جاذبه های گردشگری مهم استان خوزستان و جنوب ایران به شمار می رود.

 متن : محمد آذرکیش