بسم الله الرحمن الرحیم
در آغاز سخن سالروز تولد عالم ربانی، فقیه مجاهد، مرجع تقلید کم‌نظیر، شیخ اعظم آیت الله العظمی حاج شیخ مرتضی انصاری دزفولی را تبریک عرض می نمایم .
تاریخ و محل ولادت
ایشان در بیست و سوم اردیبهشت ماه 1179 شمسی در روز غدیر خم و در خاندان علم و اخلاق و فضیلت در دزفول به دنیا آمدند. پدر بزرگوارشان شیخ محمد امین انصاری و نسب شان هم به جابربن عبدالله انصاری که صحابی پاک نبی گرامی اسلام و راوی حدیث لوح بودند که تا دوران امام باقر علیه السلام را نیز درک کردند.
خانواده و نسب
از لحاظ خانوادگی مادر بزرگوار ایشان یک بانوی بسیار با تقوا و اهل تهجدی بودند که ظاهراً در رویایی صادقه، امام صادق علیه السلام به ایشان می فرمایند: که خداوند سبحان فرزندی فقیه به تو عنایت می کنند. مادرشان نقل می کنند که هر گاه می خواستند به ایشان شیر بدهند با وضو و طهارت این کار را انجام می دادند.
مرام و سلوک
شیخ اعظم از روح بسیار باصفایی برخوردار بودند، این عالم جلیل القدر بسیار مقید به آداب شرعی و مخصوصاً رعایت مستحبات بودند و در مداومت بر زیارت عاشورا و تهجد زبان زد بودند به نحوی که مرحوم میرزا سید علی شوشتری که در واقع وصی و استاد عرفان و اخلاق شیخ اعظم بودند و همچنین در فقه و اصول شاگرد شیخ انصاری بودند که بر جنازه شیخ اعظم هم نماز خواندند؛ از ایشان به عظمت یاد می کنند.
ایشان در مصرف وجوهات شرعی بسیار محتاط بودند فلذا از لحاظ مادی زندگی بسیار فقیرانه و ساده ای داشتند و در آن زمانی که طلبه ها در وضع نابسامانی بودند شیخ انصاری از بقیه طلاب هم زندگی نازل تر و زاهدانه تری را برای خود برگزیدند.
تواضع
ایشان وقتی به مرجعیت رسید و جناب صاحب جواهر او را به عنوان مرجعیت شیعه بعد از خود معرفی کردند، از پذیرش مرجعیت پرهیز کردند و حتی از دیگرانی مثل سعیدالعلمای مازندرانی دعوت کردند که ایشان مرجعیت را به دست بگیرند، اما ایشان نپذیرفتند و گفتند که من در آن زمان برتر بودم ولی الان شما تمحض در علم و دانش دارید و شما اعلم هستید.
درجات علمی و نبوغ
شیخ اعظم در حوزه فقه و اصول یک شخصیت واقعا کم نظیر و مبدع بودند که در هر دو حوزه معاملات و عبادات نوآوری داشتند بالاخص در حوزه معاملات ایشان کارهای کم نظیر انجام دادند که تا آن زمان ، هیچ کس اینگونه به مباحث مکاسب و بیع نپرداخته بود و دیگران بعد از شیخ هم از این مشرب در مکاسب تبعیت کرده اند. در مباحث اصولی هم در حوزه مباحث الفاظ شاگرد ایشان در مطارح الانظار درس های شیخ را تقریر کرده اند. در گذشته مرسوم بود که شاگردان یا امالی می‌کردند و یا تقریرات می نوشتند. فرق امالی وتقریرات در این است که امالی عین صحبت های استاد را تدوین می‌کردند اما در تقریرات محتوا و فحوای کلام استاد نوشته می شد. ایشان همچنین در مباحث مربوط به امارات و حجج و همچنین اصول عملیه و مبحث تعادل و تراجیح و تعارض ادله ابتکارات و نوآوری های خاصی داشتند. ایشان از حجیت قدر شروع و بعد از بحث ظن به بحث شک می پردازند که این ابتکار از صلابت و استحکام ویژه ای برخوردار بود و یا بحث تعادل و تراجیح و تعارض ادله – که مبحث حکومت و ورود را مطرح می کنند – نیز از ابتکارات شیخ اعظم است. بحث استصحاب که شامل استصحاب کلی قسم اول، دوم، سوم در بحث اصول عملی نیز از ابتکارات ایشان است.
شاید بتوان این ادعا را داشت که بعد از آقای وحید بهبهانی که در مقابل اخباری گری ایستاد؛ این شیخ انصاری بود که یک اصول متقن را تدوین کرد و جریان اخباری گری را به حاشیه راند. علت قدرت شیخ در اصول این بود که شیخ در فلسفه و کلام از اطلاعات خوبی برخوردار بودند . طبق مطلبی که مرحوم آیت الله العظمی بجنوردی از مرحوم حاج شیخ اسدالله زنجانی که از علمای کاظمین بودند و از شاگردان میرزای شیرازی از مرحوم مجدد شیرازی نقل می‌کنند که شیخ انصاری در سفری که به کاشان رفته بودند خدمت ملا احمد نراقی می‌رسند و از ایشان می‌خواهد که درس فلسفه را به ایشان بیاموزند که ملا احمد نراقی به خاطر گرفتاری هایش از این تدریس امتناع می‌کنند و شیخ را به شخصی معرفی می‌کنند تا نزد او فلسفه و حکمت و عرفان فرا بگیرد و این قضیه را جناب آیت الله سید احمد مددی از آقای بجنوردی در کتاب نگاهی به دریا در جلد اول نقل کرده است.
شیخ انصاری برای تحصیل معقول و حکمت به کاشان می رود تا در آنجا معقول و حکمت را فرا بگیرد یعنی در هر مکانی که بوده از استادانی بهره می برده تا بتواند علوم زمانه خود را فرا بگیرد و ابداعات و ابتکارات علمی را در فقه و اصول نشان بدهند.
وفات
این عالم ربانی این عارف فقیه مجاهد در شب ۱۸ جمادی آخر ۱۲۸۱ قمری به لقاءالله می پیوندد و جامعه ی شیعه از وجود پر برکتشان محروم می شود.
باید شیخ انصاری را به عنوان الگو در سبک زندگی خود مد نظر داشته باشیم.
همه ما از مکتب و مدرسه شیخ انصاری باید درس بگیریم. علما باید درس زهد و تواضع و نظریه پردازی را بیاموزند. طلاب ، درس همت و تلاش برای کسب دانش، معرفت و تهجد را یاد بگیرند و عامه مردم هم درس توجه به احکام شرعی، تقوا و رعایت حلال و حرام الهی را از ایشان فرا بگیرند.
ان شاالله همانطور که مزارشان مهمان مضجع شریف امیرالمومنین (ع) است، روح مطهرشان هم مهمان ارواح طیبه مطهره اهل بیت (ع) باشد و بر حوض کوثر در ضیافت علوی حضور داشته باشد و ما را نیز از دعای خیر فراموش نکنند و توجه ایشان برای رشد و تکامل معرفت و معنویت نصیب حال ما بشود.
والسّلام علیکم و رحمةالله و برکاته
